Kroatië trekt elk jaar meer toeristen 

Het kristalheldere water, de kilometers kiezelstranden en het prachtige weer langs de Adriatische kust hebben al meer dan 100 jaar een grote aantrekkingskracht op vakantiegangers. Met het uiteenvallen van Joegoslavië in de vroege jaren negentig en het daaruit voortvloeiende Balkan conflict, werd een gedwongen pauze in het toerisme ingelast. Sinds 1995 herstelt Kroatië van deze zware tijd: de steden, kustplaatsen en eilanden van Dalmatië hebben hun oude glorie herwonnen. Ieder jaar weten meer toeristen het land te vinden. Op sommige plekken wordt de stroom toeristen al bijna te veel. De stad Dubrovnik ziet zich zelfs genoodzaakt het aantal cruisetoeristen vanaf 2019 te halveren om de status van het werelderfgoed niet in gevaar te brengen.

De meeste toeristen komen veruit voor de grootste trekpleister van Kroatië: het strand en alle activiteiten die daarbij horen, zoals snorkelen, duiken, windsurfen en zeilen. Kroatië en Dalmatië beweren de helderste zee ter wereld te hebben. Of dat klopt? Check het zelf en zie dat je in de havens rechtstreeks tot op de bodem kunt kijken. Langs de Makarska Rivièra, die zich over zo’n 60 kilometer uitstrekt tussen Donja Brela en Gradac, vind je uitgestrekte kiezelstranden die oplichten in de zon met daarachter het smaragdgroene en turquoise water.

Makarska Rivièra: van stille kiezelstranden tot toeristische trekpleister

Het toeristische centrum van de Makarska Rivièra in Kroatië is de stad Makarska. In deze 15.000 inwoners tellende stad vind je verschillende barokke gebouwen uit de 18e eeuw. Kom je voor je rust, dan kun je beter even doorrijden. Stilte en rust zijn in Makarska vreemde woorden. Makarska leeft en bruist. Zelfs in het naseizoen is het er nog steeds een drukte van belang. Wie naar de stranden langs de kust of naar het schiereiland Sveti Petar gaat, baant zich een weg langs ontelbare souvenirstalletjes, bars en eettentjes. In het havengebied bieden talrijke cruisemaatschappijen boottochten aan en aan de kade staan in de restaurants de welbekende pasta’s en schnitzels op het menu. Nou niet direct een menu voor de mediterrane fijnproever.

Donja Brela: een stillere hoek van Kroatië

Een stuk rustiger is het enkele kilometers ten noorden van Makarska in Donja Brela. Het 1700 inwoners tellende dorp ligt tussen de kiezelstranden en het rotsmassief van het Biokovo-gebergte. Het dorp trekt vooral gezinnen met kinderen aan en in het naseizoen weten de 50-plussers hun weg hiernaar toe te vinden. Hier is men vooral trots op de blauwe vlaggen, die symbool staan voor de uitstekende waterkwaliteit die om de twee weken gecontroleerd wordt. De boulevard slingert zich een weg langs de smalle stranden over een lengte van 6 kilometer en wordt zo nu en dan onderbroken door souvenirstalletjes en kleine eettentjes.

Ook in de haven is het relatief stil. Hier kun je rustig genieten van koffie of een koud drankje met uitzicht op de zee en het eiland Brač.

Tot laat in de avond varen de rondvaartboten af en aan in de haven. Omdat de vele partyboten hun passagiers overdag naar Hvar en Brač vervoeren, is hier overdag weinig te merken van luide muziek en feestvierende mensen. Alleen bij het aanmeren heb je een kort moment van veel geluid totdat de feestvierende massa naar hun hotels en accommodatie vervoerd is en het dorp weer terugzakt in zijn langzame en comfortabele tempo. De boten zijn dan allang weer onderweg naar hun volgende tussenstop langs de Makarska Rivièra om bijvoorbeeld naar het volgende toeristische bolwerk Baška Voda te gaan.

Wandelen in het Biokovo-gebergte: Kroatië op een andere manier

Wil je een andere kant van Kroatië zien, dan is de Makarska Rivièra ook voor dit doel een prima startpunt. Ga 's morgens wandelen in de bergen en neem ‘s middags een duik in de Adriatische Zee. Geen probleem, dat kan hier. Omdat het ongeveer 60 km lange rotsmassief van het Biokovo-gebergte bijna direct achter de kiezelstranden in de blauwe lucht oprijst, is de afstand kort. Nergens anders aan de Adriatische kust ligt het massief van de Dinarische Alpen zo dicht bij de zee. De Sveti Jure, met 1762 m de hoogste top van Biokovo en ook van Dalmatië, ligt hemelsbreed op slechts 5 kilometer van de kust. Meer dan 40 bewegwijzerde wandelpaden lopen door het natuurpark Biokovo, dat in totaal 196 km² beslaat. Voor wandelaars, bergbeklimmers en mountainbikers zijn er verschillende routes en mogelijkheden om naar de top te komen. Via grote rotsblokken, verlaten herdershutjes, kleine kapelletjes, talloze steenhopen en een steeds ruiger wordend landschap kun je de hoogte hier opzoeken.

De hoogste asfaltweg van Kroatië: met de camper geen goed idee

Wie het Biokovo gebergte in eerste instantie een beetje saai en kaal vindt, komt er vaak al snel achter wat een rijkdom aan planten en dieren er hier leeft. Van bergklokjes, korenbloemen en paddenstoelen tot aan eekhoorns, vleermuizen, wilde zwijnen en gemzen, je vindt ze hier allemaal. Zelfs beren en wolven hebben in dit deel van Kroatië hun leefgebied. De meeste toeristen geven er de voorkeur aan om de Sveti Jure gemotoriseerd te beklimmen. Bij de ingang van het natuurpark in de buurt van Gornji Tucepi start een 24 kilometer lange geasfalteerde bergroute die je in 1,5 uur tot net onder de top van de berg brengt.

Een route die niet heel geschikt is voor mensen met een zwakke maag of zenuwen, want je slingert hier eindeloos via talloze bochten door het karstlandschap. De route is op sommige punten zo smal, dat het millimeter werk is als je een tegenligger tegenkomt onderweg. Met de camper is deze route dan ook niet aan te raden, een advies dat sommige eigenwijze camperrijders in de wind slaan. En dat levert vaak de frustratie op van andere weggebruikers. Hoe je ook bij de top komt, het uitzicht is de beste beloning na deze lange kronkelweg. Je wordt beloond met een panoramisch uitzicht over de Makarska Rivièra, het schiereiland Pelješak, de Midden-Dalmatische eilanden en het achterland van Biokovo. Op een heldere dag kun je vanaf de Sveti Jure zelfs de bergen van Herzegovina en de Italiaanse Adriatische kust zien…

Het eiland Brač: het beroemdste strand en de kleine baaien van Kroatië

Een stuk minder hoog dan de Biokovo bergen, maar zeker niet minder mooi: het eiland Brač. Je bereikt het eiland via de veerboot vanuit Makarska. De hoogste top van het eiland, de Vidova Gora, ligt op 778 m hoogte. Deze ligt recht achter de stad Bol, het toeristisch centrum van het eiland Brač. Hier vind je de meeste campings op het eiland. De grote hotels, restaurants en bars rijgen zich langs de boulevard aaneen tot aan de beroemde ‘Gouden Hoorn’. Het strand Zlatni Rat is waarschijnlijk het beroemdste strand van Kroatië, omdat het zich afhankelijk van de stroming en de wind soms in het westen en soms in het oosten bevindt. Op deze tussen 360 m en 420 m lange landtong die bestaat uit fijn grind stapelen de zonaanbidders zich op elkaar in de zomer. Veel locals beweren dat je hier tijdens het hoogseizoen meer huid dan strand ziet. Want niet alleen de eilandtoeristen komen hier relaxen en zwemmen, ook de partyboten vanuit diverse bestemmingen langs de Makarska Rivièra meren hier af.

Klinkt dit je te druk in de oren, dan zijn er talloze kleine baaien op Brač waar het een stuk rustiger is. De meeste baaien kun je het beste per boot bereiken. Hier kun je dan ongestoord zwemmen, snorkelen en zonnebaden. De laatste jaren vindt er een kleine omwenteling plaats op het eiland Brač onder de aanbieders van tours en excursies: het gaat steeds meer over het andere gezicht van het eiland, namelijk het rijke culturele erfgoed. In de kleine toeristische stad van Supetar in het noorden van het eiland kun je bijvoorbeeld veel meer doen dan genieten van zon, zee en strand. Loop mee met een van de thematische wandelingen of toer langs de diverse culinaire festivals waar je kunt proeven aan verse snijbiet en spinazie of ga op gastronomische aspergesafari. Eilandspecialiteiten zoals Brač-kaas van schapenmelk en gebraden lamsvlees van de houtskoolgrill zijn echter nog altijd op de meeste toeristenmenu’s moeilijk te vinden.

Het eiland Brač: culinaire hoogtepunten weg van het massatoerisme

In de kleine bergdorpen van het eiland wachten heel wat onverwachte verrukkingen op je, bijvoorbeeld in het dorp Gornji Humac. In deze voormalige pastorale nederzetting worden de schapenhouderij en kaasproductie nog steeds op de traditionele manier beoefend. Een goed voorbeeld hiervan is de taverne Tomić, een familiebedrijf waar al bijna 40 jaar lang gasten worden verwend met lokale producten uit eigen keuken. De specialiteiten hier zijn lamsvlees, schapenkaas, ham en wijn. Ze worden geserveerd in een rustieke sfeer in een meer dan 800 jaar oud natuurstenen huis, dat al vele generaties in handen is van de familie Michieli-Tomić. Het vlees wordt hier in het midden van de eetkamer op open vuur bereid en op de grond leidt een stenen goot je naar de oude wijnpers op de binnenplaats. Deze dateert uit de tijd dat de wijn nog met de hand gemaakt werd. Ben je geïnteresseerd in geschiedenis, dan kun je de wachttijd voor het eten in Konoba Tomić verkorten met eindeloze verhalen en leuke anekdotes van de gastheren. En de zelfgemaakte Proseć, een lokale brandewijn, draagt ongetwijfeld bij aan een bijzondere culinaire ervaring.

Split: Omweg naar het Paleis van Diocletianus

Iedereen die Brač per veerboot verlaat in de richting van Split op het Kroatische vasteland, ziet het vanuit de verte al liggen: het paleis van Diocletianus. Het paleis, dat hier in de jaren 295 tot 305 werd gebouwd door de Romeinse keizer Diocletianus, rijst op achter de haven. Een imposant onderkomen van zo’n 30.000 vierkante meter liet deze heerser voor zichzelf bouwen voor zijn pensionering. Bescheiden kun je het optrekje niet noemen met 16 torens, 40 slaapvertrekken, sterke buitenmuren, spa's, een aquaduct, vier tempels, stallen, schuilplaatsen en vertrekken voor militairen en bedienden. Het paleis is een van de grootste privéwoningen die ooit gebouwd is. Het bestaat overwegend uit het beroemde en kenmerkende witte marmer van het eiland Brač, dat ook voor het Witte Huis in Washington en de Rijksdag in Berlijn gebruikt werd. De periode van pracht en praal van deze luxe accommodatie duurde slechts tien jaar, want na de dood van Diocletianus werd het gebouw volledig verlaten. Zo’n 300 jaar later werd het paleis opnieuw tot leven gewekt toen deze als stad gebruikt ging worden.

Vanaf de Middeleeuwen werden hier nieuwe gebouwen gebouwd, genesteld tussen de oude muren en opeengestapeld op oude delen, waardoor hele tijdperken van bouwstijlen bovenop elkaar kwamen te liggen. Sinds 1979 staat het paleis van Diocletianus op de lijst van UNESCO World Heritage, maar het doet vandaag de dag nog het meest denken aan een groot winkelcentrum met het uiterlijk van een museum. In de historische gebouwen met smeedijzeren balkons worden trendy designer kleding en sieraden aangeboden, onder de Renaissancegevels worden schoenen verkocht en bij de Venetiaanse bogen eet je een verse pizza uit de houtoven. Natuurlijk zijn er ook enkele historische gebouwen te bezichtigen, zoals de Jupitertempel en het Mausoleum. Binnen de muren van deze historische bezienswaardigheden vind je rust en stilte, daarbuiten gonst het van de gezelligheid met winkeltjes, toeristen en caféetjes.

Trogir: Middeleeuwse parel in Kroatië

Een stuk gemoedelijker is het in het kleine stadje Trogir, dat op slechts 16 kilometer ten noorden van de luchthaven van Split op een kunstmatig eiland ligt. In de wirwar van smalle straatjes, kerken, paleizen en binnenplaatsen van de autovrije oude binnenstad vind je gek genoeg nog diverse rustige hoekjes en plekjes. Hier kun je jezelf even opladen en de geschiedenis van de stad absorberen. Binnen de oude muren van de binnenstad, die sinds 1997 opgenomen is op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, vind je tal van cafés, restaurants en winkels. Want naast Dubrovnik is Trogir de enige Dalmatische stad die zijn middeleeuwse stadsbeeld bewaard heeft, zelfs nu de voorsteden bijna naadloos verbonden zijn met de oude binnenstad. Een bezoek aan deze museumstad is zeker de moeite waard. Met de camper kun je het beste buiten het oude centrum parkeren en dan te voet de stad in gaan.